W Polsce diagnozuje się rocznie około 18 000 zachorowań na nowotwór złośliwy jelita. Jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych. Od kilku lat zachorowalność i umieralność na raka jelita grubego u obu płci wciąż wzrasta, dlatego ważne jest poznanie czynników ryzyka oraz objawów, aby móc odpowiednio wcześnie zareagować.
Czynniki ryzyka
Powstanie raka jelita grubego ma wiele przyczyn, można je podzielić na czynniki genetyczne i środowiskowe. Czynniki genetyczne są głównym powodem ok. 15-30% wszystkich przypadków choroby. Wśród nich można uwzględnić zespół Lyncha, zespół rodzinnej polipowatości gruczolakowatej, choroby zapalne jelit oraz zachorowanie na raka jelita grubego lub wycięcie polipów o dużym stopniu dysplazji w przeszłości, ale również występowanie nowotworu jelita grubego w rodzinie. Czynniki środowiskowe mają związek z większością zachorowań na raka jelita grubego. Są to: wiek powyżej 50 r.ż, niski poziom aktywności fizycznej, palenie papierosów, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce z małą ilość warzyw i owoców, otyłość, a także przebyta radioterapia jamy brzusznej oraz przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie organów.
Objawy raka jelita grubego
Ze względu na fakt, że wczesna wykrywalność nowotworu jelita grubego ma ogromne znaczenie dla skuteczności leczenia, znajomość objawów oraz szybka reakcja na nie jest kluczowa. Najczęściej pierwsze objawy są niespecyficzne i mogą charakteryzować wiele mniej poważnych schorzeń np. ból brzucha, wzdęcia. Najczęstsze dolegliwości, na które należy zwrócić uwagę to: bóle brzucha, krew w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień, osłabienie, niedokrwistość bez innych objawów ze strony przewodu pokarmowego i utrata masy ciała.
Diagnostyka
Stosuje się badanie na obecność krwi utajonej w stolcu. Pozwala ono na stwierdzenie, czy w kale jest krew, która nie jest widoczna ludzkim okiem. Metoda ta jest uznawana jako badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego. Przy podejrzeniu nowotworu pacjenta kieruje się do poradni gastroenterologicznej na badanie kolonoskopowe z pobraniem wielu wycinków. Diagnostyka za pomocą kolonoskopii charakteryzuje się największą czułością i swoistością w rozpoznaniu choroby. Badanie wykonuje się za pomocą długiego (ok. 150-180 cm), giętkiego endoskopu wprowadzanego przez odbyt. Umożliwia ocenę całego jelita grubego, włączając w to odcinek jelita cienkiego. Podczas badania możliwe jest pobranie materiału biologicznego a następnie poddanie materiału ocenie histopatologicznej. Współczesne procedury w diagnostyce raka jelita grubego dysponuje takimi metodami obrazowania jak: badanie dwukontrastowe, ultrasonografia (USG), w tym usg endoskopowe, diagnostyka za pomocą tomografii komputerowej, badanie rezonansem magnetycznym, pozytonowa tomografia emisyjna (PET).
Leczenie raka jelita grubego
Podstawową metodą leczenia raka jelita grubego jest operacja. Konieczne jest wykonanie szeregu badań dodatkowych, jak USG czy tomografia komputerowa zanim do niej dojdzie. W zależności od wielkości i lokalizacji usuwa się guza odpowiednim fragmentem zdrowego jelita oraz najczęściej z okolicznymi węzłami chłonnymi. Często w czasie operacji możliwe jest zszycie (zespolenie) ze sobą pozostałych fragmentów jelita. Dzięki temu dla tych pacjentów operacja nie wiąże się z pogorszeniem komfortu życia. Jeśli zszycie nie jest niemożliwe wyłania się tzw. „sztuczny odbyt”, czyli stomię. Jest to otwór w ścianie brzucha, do którego z jednej strony doprowadzony jest końcowy odcinek jelita grubego, a z drugiej – plastikowy zbiornik, który nazywa się workiem stomijnym. Do niego wydalany jest stolec. Stomia może być wyłoniona na jakiś czas, np. do momentu wygojenia zespolenia lub na zawsze.
Inne metody leczenia
W zależności od wyniku badania histopatologicznego preparatów usuniętych w czasie operacji może zależeć konieczność dalszego leczenia. Na przykład gdy stwierdzona zostanie obecność przerzutów w usuniętych węzłach chłonnych, lekarze mogą zdecydować o dalszym leczeniu chorego. W tych zaawansowanych przypadkach zastosowanie odnajduje chemioterapia i radioterapia.
Hospicjum
W przypadku osób, u których zakończono leczenie przedłużające życie np. chemioterapia lub intensywna terapia istnieje możliwość ubiegania się o przyjęcie do hospicjum domowego. Leczenie w hospicjum jest skoncentrowane na łagodzeniu skutków choroby, a nie usuwaniu jej przyczyn.
Hospicjum dzięki pracy lekarzy, pielęgniarek i psychologów zapewnia systematyczną opiekę w sferze fizycznej, społecznej oraz psychologicznej, która pomaga poprawić jakość życia i „żyć aż do śmierci”. Hospicjum Domowe Królowej Apostołów w Wiśniowej zapewnia opiekę wykwalifikowanego zespołu ludzi, których łączy misja i chęć pomocy osobom w terminalnym stanie choroby.