Odleżyny to rodzaj ran jakie powstają na skórze wskutek nadmiernego ucisku. Najbardziej narażone na ich powstanie są chore osoby leżące, które mają trudności z samodzielnym poruszaniem się.
Jak powstają odleżyny? Odleżyny powstają na wskutek niedokrwienia tkanek będących rezultatem zaburzeń krążenia poprzez długi ucisk. Najczęściej odleżyny powstają w miejscach, które maja styczność z powierzchnią np. łóżka – na plecach, pośladkach, łokciach, kostkach, piętach.
Nieleczone odleżyny mogą doprowadzić do powstania martwicy tkanek i pogłębiając się dosięgać aż do tkanki mięśniowej i kości! Jako otwarte rany są podatne na zakażenia i infekcje, co przy braku odpowiedniej pielęgnacji może wywołać nawet sepsę.
Wyróżnia się 5 stopni w klasyfikacji Thorrance’a zaawansowania odleżyn.
Odleżyna 1 stopnia to najmniej zaawansowana z wszystkich – w tym przypadku skóra jest lekko zaczerwieniona, blednie po nacisku.
Odleżyna 2 stopnia to również zaczerwienienie na skórze, jednak nie blednie nawet przy nacisku. Mogą pojawić się dolegliwości bólowe w tym miejscu oraz pęcherze czy obrzęki.
Odleżyna 3 stopnia to już otwarta rana na całej grubości skóry, w której można zobaczyć żółte masy tkankowe oraz czerwoną ziarninę. Dookoła pojawia się zaczerwienienie i obrzęk.
Odleżyna 4 stopnia to coraz głębsza rana, która dochodzi do tkanki podskórnej, a w której widoczne są zmiany martwicze mające czarny kolor.
Odleżyna 5 stopnia to najbardziej zaawansowana – martwica rozszerza się dochodząc coraz głębiej aż do warstwy mięśniowej, stawów czy kości. W ranie widoczne są czarne tkanki martwicze.
Jak głosi staropolskie przysłowie lepiej zapobiegać niż leczyć. Bardzo mocno sprawdza się w kwestii odleżyn. Zapobieganie odleżynom jest bardzo istotne. Zaawansowane stadia bardzo trudno wyleczyć, a same odleżyny u osób leżących potrafią powstać bardzo szybko, nawet w ciągu jednego dnia. Co zrobić by temu zapobiec? Najlepszym wyjściem jest częste zmienianie pozycji osoby leżącej, nawet co dwie godziny, by nie powodować ciągłego nacisku i zaburzenia ukrwienia w jednym miejscu. Ważne jest również nawilżanie i natłuszczanie skóry osoby chorej. Przy powstałych odleżynach konieczne jest wyeliminowanie przyczyny powstania czyli nacisku tkanek.
Odleżyna na pięcie może powstać bardzo szybko i postępować od zaczerwienienia po głęboką martwicę sięgającą ścięgien i kości. Ważna jest więc szybka reakcja i zastosowanie odpowiedniego leczenia dopasowanego do zaawansowania odleżyny. Najważniejszym jest zniwelowanie przyczyny – ucisku na pięcie. Najczęściej tego typu odleżyny powstają u osób leżących, których pięty cały czas stykają się z łóżkiem. W efekcie tego, że jest zwiększone obciążenie i tarcie pięty dochodzi do zaburzeń krążenia, a co za tym idzie niedotlenienia i nieodżywienia jej tkanek – wtedy rozpoczynają się procesy obumierania komórek skóry aż do kości.
Odleżyna na pięcie – jak leczyć? Tak jak wszystkie inne. Ważne jest zaklasyfikowanie i ocena głębokości i poziomu zaawansowania, zainfekowania. Na tej podstawie dobiera się leczenie, które przy głębokich rana zaczyna się od oczyszczania. Oczyszczanie można przeprowadzić na kilka sposobów: chirurgicznie, enzymatycznie, biologicznie czy autolizą. W kolejnych etapach należy zadbać o regularną, bardzo częstą zmianę pozycji pacjenta. Należy również odciążyć miejsce, w którym powstała odleżyna na przykład przez użycie krążków przeciwodleżynowych z otworem lub profilowanych podkładek. Ważna w leczeniu jest odpowiednia dieta bogata w białko, minerały i witaminy a także rehabilitacja ruchowa poprawiająca krążenie.
